Η Τουρκία είναι μια μεγάλη εσωτερική αγορά (πληθυσμός 73 εκατομμύρια), δυναμικά αναπτυσσόμενη, πολύ φιλική προς τις επενδύσεις και την επιχειρηματικότητα. Αν και η παρουσία του κράτους είναι έντονη σε πολλούς τομείς, στην οικονομία –όλα και όλοι– λειτουργούν με στόχο την ανάπτυξη, την προσέλκυση επενδύσεων και τη διευκόλυνση του επιχειρείν. Παρά τις εσωτερικές της αντιθέσεις, τις ανισότητες και τα ποικίλα προβλήματα της τα πράγματα στο πεδίο της οικονομίας και των επιχειρήσεων λειτουργούν εντυπωσιακά καλά, γεγονός που οφείλεται στην ξεκάθαρη προτεραιότητα που δίνει η τουρκική κυβέρνηση στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας.

Μόνο το δυτικό τμήμα της χώρας (ευρωπαϊκή Τουρκία, Κωνσταντινούπολη, δυτικές ακτές, Σμύρνη, Αντάλυα κλπ) πληθυσμιακά ξεπερνά τα 20 εκατομμύρια καταναλωτών, εκ των οποίων η συντριπτική πλειοψηφία είναι νέων ηλικιών (το 60% του πληθυσμού είναι κάτω των 35 ετών). Για όλους αυτούς τους λόγους η CIVITAS από τον Ιανουάριο του 2008 επένδυσε στην Τουρκία με την εξαγορά της Global Tanitim, μιας καταξιωμένης εταιρείας επικοινωνίας και δημοσίων σχέσεων. Πρόσφατα, το Δεκέμβριο του 2010, ενισχύσαμε την Global εντάσσοντάς την στο παγκόσμιο δίκτυο της Hill & Knowlton, ώστε να διεκδικήσει μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά της επικοινωνίας της Τουρκίας.

Ποια εικόνα έχετε σήμερα για την Τουρκία, σε επιχειρηματικό και οικονομικό επίπεδο;

Η Τουρκία με +4,3% μέσο όρο ανάπτυξης 2002-2009, λογική φορολογία, ισχυρή industrial και service κουλτούρα, ευέλικτο καθεστώς εργασιακών σχέσεων  εξακολουθεί να είναι μια δυναμική αγορά, με ότι αυτό συνεπάγεται: πολλές ευκαιρίες αλλά και ρίσκο. Πράγμα που σημαίνει ότι χρειάζεται προσεκτικός σχεδιασμός, ευελιξία, επαγρύπνηση και συνεχής υπολογισμός του ρίσκου. Οι τούρκοι επιχειρηματίες και τα υψηλόβαθμα στελέχη των επιχειρήσεων γενικά είναι υψηλού επιπέδου και η συνεργασία μαζί τους είναι ομαλή. Σίγουρα το θέμα της γλώσσας αλλά και των στερεοτύπων εκατέρωθεν είναι πρόσθετοι παράγοντες που πρέπει να συνυπολογίζει κανείς. Η εκτίμηση μου είναι ότι η Τουρκία, με όσα προανέφερα και όντας η 16η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, θα συνεχίσει να αναπτύσσεται τα επόμενα χρόνια.

Εντοπίζετε ευκαιρίες για το ελληνικό επιχειρείν; Μπορεί να αποτελέσει διέξοδο για τις ελληνικές επιχειρήσεις που τόσο πλήττονται από την ύφεση στη χώρα μας; Υπό ποιες προϋποθέσεις;

Φυσικά και υπάρχουν ευκαιρίες. Έχω όμως πολλά ερωτηματικά για το αν οι ελληνικές εταιρίες μπορούν να τις αξιοποιήσουν, γιατί δεν υπάρχει ακόμη στην πλειοψηφία των ελληνικών επιχειρήσεων η κουλτούρα της οργανωμένης δράσης σε μεγάλες αγορές εκτός συνόρων. Οι λίγες εξαιρέσεις απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Για να επιτύχει κανείς χρειάζεται προσεκτική διάγνωση των ευκαιριών, τεχνοκρατική επιλογή των συνεργατών και σημαντική επένδυση σε χρήμα και χρόνο. Είναι προφανές ότι η ελληνική κρίση και η έλλειψη ρευστότητας δυσχεραίνει τη θέση μας.

Με την ευκαιρία σημειώνω ότι δυστυχώς όσες ελληνικές επιχειρήσεις είναι ήδη εκεί δεν έχουν μάθει να συνεργάζονται μεταξύ τους, να είναι αλληλέγγυες και να αξιοποιούν συνέργειες. Ενδεικτικά αναφέρω ότι η ελληνικών συμφερόντων Global Tanitim –αν και συγκαταλέγεται στις 2-3 κορυφαίες εταιρίες επικοινωνίας– δεν έχει ως πελάτη ούτε μία από τις περίπου 50 ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Τουρκία, ενώ την εμπιστεύονται δεκάδες πολυεθνικές και τουρκικές εταιρείες!

Τέλος, το ελληνικό κράτος ως μηχανισμός υποστήριξης των επιχειρήσεων ήταν και παραμένει εντελώς ανύπαρκτο. Μεμονωμένες προσπάθειες συντονισμού και προώθησης του ελληνικού επιχειρείν στην Τουρκία γίνονται κατά καιρούς από τον ΣΕΒ και τα επιμελητήρια. Αντίθετα, το ανάλογο του δικού μας fast track στην Τουρκία λειτουργεί πολύ οργανωμένα, ιδίως για τις μεγάλες επενδύσεις.