Ενώ διανύουμε τον έβδομο χρόνο της κρίσης, τα αίτιά της δεν είναι καθόλου ξεκάθαρα στην πλειοψηφία της κοινής γνώμης· όπως δεν είναι ξεκάθαρο ούτε τι πράγματι συμβαίνει σήμερα, ούτε φυσικά οι λύσεις. Η πλήρης σύγχυση και η πανσπερμία απόψεων εξακολουθεί να είναι το κυρίαρχο χαρακτηριστικό. Πέρα από την εγγενή ροπή των νεοελλήνων στην “ξερολίαση”, η σύγχυση τροφοδοτείται συστηματικά από την κυβέρνηση, τα κόμματα, τους πολιτικούς, τους εκπροσώπους των δανειστών, τους δημοσιογράφους, τους σχολιαστές. Όλοι αυτοί με τον δημόσιο λόγο τους -για τις δικές τους σκοπιμότητες ο καθένας- επαυξάνουν τη σύγχυση, αντί να ξεκαθαρίζουν τα πράγματα. Επιπλέον, η έλλειψη στοιχειώδους συναίνεσης, τόσο ως προς την κατεύθυνση της εξόδου από την κρίση, όσο και για τα επόμενα βήματα, επιδρά καταλυτικά.
Βγαίνουμε ή δεν βγαίνουμε από τα μνημόνια; Τα μεγέθη της οικονομίας πηγαίνουν καλύτερα ή χειρότερα; Ολοκληρώνονται ή όχι οι αξιολογήσεις; Χρειάζονται ή όχι πρόσθετα μέτρα; Θέλουμε ή δεν θέλουμε επενδύσεις, υπάρχουν ή όχι; Πρέπει ή δεν πρέπει να εφαρμόζονται οι νόμοι;
Ανάλογα με την πολιτική σκοπιά του καθενός γίνεται η ερμηνεία των γεγονότων και δημιουργείται η απάντηση. Ποιος νοιάζεται για την αλήθεια! Οι οπαδοί του ΣΥΡΙΖΑ, οι οπαδοί της Νέας Δημοκρατίας, οι οπαδοί των λοιπών κομμάτων (και τα μέσα ενημέρωσης που εκφράζουν τον καθένα τους), δεν ακούν, δεν βλέπουν, δεν πιστεύουν οτιδήποτε προέρχεται από την άλλη πλευρά και “παίρνουν τα άρματα” στα κοινωνικά δίκτυα για να το πολεμήσουν. Φυσικά, το φαινόμενο αυτό δεν ξεφύτρωσε μόνο του. Καλλιεργήθηκε συστηματικά από όλα, ανεξαιρέτως, τα κόμματα και τους πολιτικούς, από το 2010 μέχρι σήμερα. Με το “λεφτά υπάρχουν“, με τα Ζάππεια, με το δήθεν Δημοψήφισμα, με τις κωλοτούμπες, με τα σκισμένα μνημόνια που, στο τέλος, υπογράφτηκαν από όλους.

Η ευθύνη βαραίνει όλους! Και τους πολίτες φυσικά. Βέβαια, η διαλυτική και λαϊκιστική ρητορική του ΣΥΡΙΖΑ, των ΑΝΕΛ, της πλειοψηφίας των μέσων ενημέρωσης και πολλών δημοσιογράφων συνέβαλαν και συμβάλουν τα μέγιστα.
Βιώνουμε, λοιπόν, την εποχή της μετα-αλήθειας (post truth). Τη λέξη, την οποία, πέρυσι τέτοια εποχή, υπό την επήρεια του Βrexit και της εκλογής Donald Trump, το λεξικό της Οξφόρδης παρουσίασε ως τη λέξη της χρονιάς. Τι ορίζει: την πολιτική ρητορική και πρακτική, που αγνοεί την αλήθεια και βασίζεται σε μια προσωπική, ενίοτε εντελώς πλαστή, εκδοχή της πραγματικότητας. Σκεφτείτε, βέβαια, ότι το λεξικό την παρουσίασε το 2016, ενώ εμείς τη ζούμε καθημερινά, από το 2010. Ως προς τούτο, είμαστε πρωτοπόροι.

Στη μετα-αλήθεια, τα γεγονότα δεν έχουν σημασία. Η πραγματικότητα υποκαθίσταται από τη μυθοπλασία. Τα hard facts και τα ρεαλιστικά δεδομένα, ως βάση ελέγχου όσων λέγονται, παύουν να παίζουν ρόλο. Η μετα-αλήθεια βασίζεται και προκύπτει από την προσωπική “αλήθεια” του καθενός. Σε έναν κόσμο, όπου η αλήθεια θα είναι υποκειμενική, όπου η αλήθεια μου είναι εξίσου καλή με τη δική σου, το απόλυτο μήνυμα είναι ότι η αλήθεια δεν έχει σημασία. Εάν η “αλήθεια” του καθενός είναι εξίσου έγκυρη, δεν έχουν σημασία τα γεγονότα, αλλά τα συναισθήματα.
Βλέπουμε έτσι, στη δημόσια σφαίρα, τα κόμματα και οι πολιτικοί να λένε ό,τι θέλουν· τα μέσα ενημέρωσης και οι δημοσιογράφοι δεν παρουσιάζουν τόσο την είδηση, όσο σχολιάζουν τα λεγόμενα των πολιτικών -επαληθεύοντάς τα ή απορρίπτοντάς τα ανάλογα. Και το τι πράγματι συμβαίνει να είναι ιδιαίτερα δύσκολο να αναδειχτεί. Στη συνέχεια, ακολουθεί, η “δημοσιογραφία των πολιτών” στα κοινωνικά δίκτυα και χάνεται εντελώς η μπάλα.
Και για να έλθουμε στα καθ’ ημάς: Στη χώρα μας, η κυβέρνηση και τα κόμματα που τη στηρίζουν έχουν ποντάρει, εδώ και χρόνια, και θα συνεχίσουν να λειτουργούν μέχρι τις εκλογές με πολιτικές μετα-αλήθειας και πόλωσης.
Από την άλλη, οι νεοδημοκράτες, οι φιλελεύθεροι, πολλοί κεντροαριστεροί και αρκετά μέσα ενημέρωσης πιστεύουν ότι η “λογική θα κυριαρχήσει”. Επιπλέον, είναι πεπεισμένοι, ότι οι άνθρωποι που υποστηρίζουν το ΣΥΡΙΖΑ, τους ΑΝΕΛ και τη Χρυσή Αυγή είναι, είτε ιδεοληπτικοί ή απλά ανόητοι. Ότι είναι οι βολικοί ηλίθιοι, τα εύκολα θύματα της λαϊκιστικής μετα-αλήθειας των παραπάνω κομμάτων. Κάνουν λάθος! Προφανώς, δεν είναι όλοι ιδεοληπτικοί ή ανόητοι. Στην πλειοψηφία τους, οι πολίτες αυτοί δεν έχουν σταματήσει να ενδιαφέρονται για την αλήθεια. Έχουν σταματήσει να νοιάζονται για τις εκδοχές της “αλήθειας”, με τις οποίες, επί χρόνια, τους τροφοδοτεί το παραδοσιακό πολιτικό και μηντιακό σύστημα. Για να πειστούν χρειάζονται διαφορετικοί τρόποι προσέγγισης. Αν αυτό δεν γίνει κατανοητό από τις “δυνάμεις της λογικής” και δεν προσαρμόσουν την επιχειρηματολογία τους πολύ δύσκολα θα καταφέρουν να επηρεάσουν αυτόν τον κόσμο, που φτάνει σχεδόν το 40% του εκλογικού σώματος.
Επειδή δε, η ιστορία έχει αποδείξει -και διεθνώς- ότι πολλές φορές κερδίζουν τα συναισθήματα και όχι η λογική, υπάρχει ο κίνδυνος -όταν γίνουν οι επόμενες εκλογές- να βρεθούν πολλοί προ δυσαρέστων εκπλήξεων.

Δημοσιεύτηκε στο major.gr στις 13 Νοεμβρίου 2017. http://www.major.gr/ellada-geneteira-tis-dimokratias-kai-tis-metalithias/ 
Η φωτογραφία του κειμένου είναι της Στέλλας Αλαφούζου.